|
. |
CEMÂ’AT ILE NAMÂZCEMÂ’AT ILE NAMÂZ
Namâzda, en az iki kisiden birinin imâm olması ile cemâ’at
meydâna gelir. Bes vakt namâzın farzlarını cemâ’at ile kılmak,
erkeklere sünnetdir. Cum’a ve bayram namâzları için cemâ’at
farzdır. Cemâ’at ile kılınan namâzlara dahâ çok sevâb verildigi
hadîs-i serîflerde bildirilmekdedir. Peygamberimiz “sallallahü
aleyhi ve sellem” buyurdu ki: (Cemâ’at ile kılınan namâza, yalnız
kılınan namâzdan yirmiyedi kat fazla sevâb verilir.) Yine buyurdu ki: (Iyi bir abdest alıp, mescidlerden birine cemâ’at ile
namâz kılmak için gidenin, Allahü teâlâ, her adımına bir sevâb
yazar ve her adımında amel defterinden bir günâhı siler ve Cennetde onu bir derece yükseltir).
Cemâ’at ile kılınan namâz, müslimânlar arasında birligi berâberligi
saglar. Sevgi ve baglılıgı artdırır. Cemâ’at toplanıp birbirleriyle
sohbet ederler. Dert ve sıkıntıları olanlar, hastalar bu
sâyede kolayca ortaya çıkar. Cemâ’at, müslimânların tek kalb,
tek vücûd gibi olduklarının en güzel nümûnesidir.
Hasta, felçli, bir ayagı kesik olanın, yürüyemiyen ihtiyârların
ve a’mânın cemâ’ate gitmesi sart degildir.
Cemâ’at ile kılınan namâzda kendisine uyulan kimseye
“Imâm” denir. Imâmlıgın ve buna uyup cemâ’at olmanın sartları
vardır.
Imâmlıgın Sartları
Imâm olmak için altı sart lâzımdır. Bu sartlardan biri bulunmadıgı
bilinen imâmın arkasında kılınan namâz kabûl olmaz.
1 — Müslimân olmak. Ebû Bekr-i Sıddîk ve Ömer-ül Fârû-
kun “radıyallahü anhümâ” halîfe olduguna inanmayan, mi’râca,
kabr azâbına inanmayan imâm olamaz.
2 — Bülûg yasında olmak.
3 — Akllı olmak. Serhos ve bunak imâm olamaz.
4 — Erkek olmak. Kadın, erkeklere imâm olamaz.
5 — Hiç olmazsa, Fâtiha-yı serîfe ile, bir âyeti dogru okuyabilmek.
Bir âyeti ezberlememis olan ve ezberlese de, tecvîd ile
okuyamıyan, nagme yapan kimse imâm olamaz.
6 — Özrsüz olmak. Özrü olan, özrü olmayanlara imâm olamaz.
Imâmın, Kur’ân-ı kerîmi tecvîd ile okuması lâzımdır. Kırâeti
güzel demek, tecvîd ile okumak demekdir. Namâzın sartlarına
ehemmiyyet vermeyen imâmların arkasında namâz kılınmaz.
(Sâlih ve fâcir arkasında namâz kılınız) hadîs-i serîfi, câmi’
imâmları için degil, Cum’a kıldıran emîrler, vâlîler içindir.
Imâmlıga en lâyık kimse, sünneti [ya’nî din bilgilerini] en iyi
bilen kimsedir. Bunda esit olanlar olursa, Kur’ân-ı kerîmi en iyi
okuyan imâm olur. Bu da esitse, takvâsı ziyâde olan imâm olur.
Yine esitlik olursa, yası ilerlemis olan tercîh edilir.
Köle, bedevî, fâsık, a’mâ ve zinâ çocugunun imâmeti, mekrûhdur.
Imâm cemâ’ate usanç verecek ve onları sıkacak seklde
namâzı uzatmaz.
Kadınların yalnız baslarına cemâ’at ile kılmaları mekrûhdur.
Tek sahs ile kılacak olan imâm, onu sag tarafında durdurur.
Iki kisiye imâmolacaksa, önlerine geçer. Erkeklerin kadına, çocuga
uymaları câiz degildir.
Imâmın arkasında erkekler saf baglar, sonra çocuklar ve onların
arkasında da kadınlar saf baglar.
Imâm kadınlara da imâmete niyyet etmisse, aynı namâzda
bulunan bir kadın, bir erkekle aynı hizâda namâza durursa, erkegin
namâzı bozulur. Eger imâm bu kadına imâmeti niyyet etmemisse,
yanında durdugu erkege zarâr olmaz. Ancak kadının
namâzı câiz olmaz. Ayakda namâz kılanın, otururken kılana
uyması câizdir. Mukîm olan seferî imâma uyabilir. Farz kılan,
nâfile kılana uyamaz. Nâfile kılan, farz kılana uyabilir. Imâma
uyup namâz kıldıkdan sonra, imâmın abdestsiz oldugunu bilen
kimse namâzını iâde eder.
Regâib, Berât ve Kadr namâzlarını cemâ’at ile kılmak mekrûhdur.
Cemâ’at istese de, imâmın farz kıldırırken kırâeti ve tesbîhleri
sünnetden fazla okuması tahrîmen mekrûhdur.
Imâma rükü’da yetisemiyen o rek’ati imâmla kılmıs olmaz.
Imâm rükü’da iken gelen, niyyet eder ve ayakda tekbîr getirip,
namâza girer. Hemen rükü’a egilip, imâma uyar. Rükü’a egilmeden,
imâm rükü’dan kalkarsa rükü’a yetismemis olur.
Imâmdan önce rükü’a egilmek, secdeye gitmek veyâ önce
kalkmak tahrîmen mekrûhdur. Farz namâzları kılınca, safları
bozmak müstehabdır.
Bir mü’min bes vakt namâzını, hergün cemâ’at ile kılsa, bütün
Peygamberlerle “aleyhimüsselâm” kılmıs gibi sevâba nâil
olur.
Cemâ’at ile kılınan namâzın bu kadar fazîleti, imâmın namâzı
kabûl oldugu takdîrdedir.
Bir kimse, cemâ’ati özrsüz terk etse, o sahs Cennet kokusu
duyamaz. Cemâ’ati özrsüz terk edenler, dört kitâbda mel’un diye
vasflandırılmıslardır.
Bes vakt namâzı cemâ’at ile kılmaga gayret etmelidir. Kıyâmet
günü Allahü teâlâ hazretleri yedi kat yerleri, yedi kat gökleri,
Arsı, Kürsîyi ve bütün mahlûkâtı terâzînin bir tarafına koysa,
sartları gözetilerek cemâ’at ile kılınan bir vakt namâzın sevâbını
diger tarâfa koysa, cemâ’at ile kılınan namâzın sevâbı
dahâ agır gelir.
Imâma uymanın dogru olabilmesi için, on sart vardır:
1—Namâza dururken, tekbîri söylemeden önce, imâma uymaga
niyyet etmekdir. “Uydum hâzır olan imâma” diyerek kalbinden
geçirmek lâzımdır.
2—Imâmın, kadınlara imâm olmaga niyyet etmesi lâzımdır.
Erkeklere imâmolmaga niyyet etmesi lâzımdegildir. Fekat niyyet
ederse, kendisi cemâ’atin sevâbına da kavusur.
3 — Cemâ’atın topugu, imâmın topugunun gerisinde olmalıdır.
4 — Imâm ile cemâ’at aynı farz namâzı kılması lâzımdır.
5 — Imâm ile cemâ’at arasında kadın safı bulunmaması lâzımdır.
6—Imâm ile cemâ’at arasında kayık geçecek kadar nehr ve
araba geçecek kadar yol bulunmaması lâzımdır.
7 — Imâm veyâ cemâ’atden birini görmege veyâ sesini duymaga
elverisli penceresi olmayan dıvar arada bulunmamalıdır.
8 — Imâm hayvanda, cemâ’at yerde veyâ bunun tersi olmamalıdır.
9—Imâm ile cemâ’at yapısık olmayan iki gemide bulunmaması
lâzımdır.
10 — Baska mezhebdeki imâma uyan cemâ’atin namâzlarının
sahîh olması için iki rivâyet vardır: Birinci kavle göre, cemâ’atin
kendi mezheblerine göre namâzı bozan bir seyin,
imâmda bulundugunu bilmemesi lâzımdır. Ikinci kavle göre,
kendi mezhebine göre namâzı sahîh olan imâma, baska mezhebde
olanlar da uyabilir. Bu kavle göre kaplama ve dolgusu
olan imâma uymak câiz olur.
Cemâ’at bir kisi ise, imâmın sag yanında hizâsında durur. Solunda
durması mekrûhdur. Arkasında durması da mekrûh olur.
Ayagının topugu, imâmın topugundan ileri olmazsa, namâzı sahîh
olur. Iki veyâ dahâ çok kisi ise imâmın arkasında durur.
Imâmla birlikde, yalnız kılar gibi kılınır. Ancak, ayakda iken
imâm içinden okusa da, yüksek sesle okusa da, cemâ’at bir sey
okumaz. [Sâfi’î mezhebinde, imâmla birlikde cemâ’at de sessizce
Fâtiha okur.] Yalnız, birinci rek’atde (Sübhâneke) okur.
Imâm, yüksek sesle Fâtihayı bitirince, cemâ’at yavasça (âmîn)
der. Bunu yüksek sesle söylememelidir. Rükü’dan kalkarken,
imâm (Semi’allahü limen hamideh) deyince, cemâ’at yalnız
(Rabbenâ lekel hamd) der. Sonra egilirken (Allahü ekber) diyerek,
imâmla birlikde cemâ’at de secdeye yatar. Rükü’da, secdelerde
ve otururken yalnız kılar gibi cemâ’at de okur.
Vitr namâzı, Ramezânda cemâ’at ile kılınır. Baska zemânlarda
yalnız kılınır.
Mesbûkun namâzı
Imâma uyanlar dört çesitdir. Bunlar, (Müdrik), (Muktedî),
(Mesbûk) ve (Lâhık)dır.
Müdrik, iftitâh tekbîrini imâm ile birlikde alana denir.
Muktedî, iftitâh tekbîrine yetisemiyene denir.
Mesbûk, imâma birinci rek’atde yetisemiyene denir.
Lâhık, iftitâh tekbîrini imâm ile berâber almıs, fekat sonra,
kendisinde abdestini bozan bir hâl meydâna geldiginden, abdest
alıp, tekrâr imâma uymus olana denir. Bu kimse, yine evvelce
oldugu gibi, kırâetsiz, rükü’ ve secde tesbîhlerini söyleyerek
namâzını kılar. O kisi, eger dünyâ kelâmı söylememis ise,
imâmın ardında gibidir. Fekat, câmi’den çıkdıkdan sonra, yakın
bir yerde abdestini almalıdır. Zirâ, çok ileriye giderse namâzı
bozulur da denildi.
Mesbûk, ya’nî imâma birinci rek’atde yetisemiyen bir kimse,
imâm iki tarâfa da selâm verdikden sonra, ayaga kalkarak yetisemedigi
rek’atleri temâmlar.
Kırâetleri birinci, sonra ikinci, sonra üçüncü rek’at kılıyormus
gibi okur. Oturmagı ise dördüncü, üçüncü ve ikinci rek’at
sırası ile, ya’nî sondan baslamıs olarak yapar. Meselâ; yatsının
son rek’atine yetisen kimse, imâm selâm verdikden sonra kalkıp,
birinci ve ikinci rek’atde Fâtiha ve sûre okur. Birinci rek’atde
oturur. Ikincide oturmaz.
Bes seyi imâm yapmazsa, cemâ’at de yapmaz:
1 — Imâm kunût okumazsa cemâ’at de okumaz.
2 — Imâm bayram namâzlarındaki tekbîrleri yapmazsa, cemâ’at
de yapmaz.
3 — Imâm, dört rek’atli namâzın ikinci rek’atinde oturmazsa,
cemâ’at de oturmaz.
4—Imâm secde âyeti okuyup, secde etmezse cemâ’at de etmez.
5 — Imâm secde-i sehv etmezse cemâ’at de etmez.
Dört seyi imâm yaparsa, cemâ’at yapmaz:
1 — Imâm ikiden çok secde yaparsa, cemâ’at yapmaz.
2 — Imâm bayram tekbîrini, bir rek’atde üçden çok yaparsa,
cemâ’at yapmaz.
3 — Imâm cenâze namâzında, dörtden çok tekbîr yaparsa
cemâ’at yapmaz.
4—Imâm besinci rek’ate kalkarsa, cemâ’at kalkmaz, imâmı
bekler, beraber selâm verirler.
On seyi imâm yapmazsa, cemâ’at yapar:
1 — Iftitâh tekbîrinde el kaldırmak.
2 — Sübhâneke okumak.
3 — Rükü’a egilirken, tekbîr getirmek.
4 — Rükü’da tesbîh okumak.
5 — Secdelere yatıp, kalkarken tekbîr söylemek.
6 — Secdelerde tesbîh okumak.
7 — Semi’allahü demezse, rabbenâ lekel-hamd demek.
8 — Ettehıyyâtüyü sonuna kadar okumak.
9 — Namâz sonunda selâm vermek.
10 — Kurban bayramında, yirmiüç farzdan sonra selâm verir
vermez, tekbîr okumakdır. Bu yirmiüç tekbîre, tesrîk tekbîrleri denir. => Bayram Namâzı Nasıl Kılınır? => Cum’a Namâzı Nasıl Kılınır? => Cum’a Namâzının Farzları => CUM’A NAMÂZI => IFTITÂH TEKBÎRININ FAZÎLETLERI => Her Namâzı Bozmak Için Farz Olan Seyler => Her Namâzı Bozmayı Mubâh Kılan Seyler => NAMÂZI BOZAN SEYLER |
|
